उत्तराखंडमधील गणरायाचे मुंडकातीय मंदिर कोठे आहे? असे मंदिर जिथे गणपतीची मस्तक नसलेली मूर्तीची पूजा केली जाते.

उत्तराखंडमधील गणरायाचे मुंडकातीय मंदिर कोठे आहे? असे मंदिर जिथे गणपतीची मस्तक नसलेली मूर्तीची पूजा केली जाते.

 तुम्ही असे कोणतेही मंदिर ऐकले आहे की जेथे मस्तक न घेता गणपतीची पूजा केली जाते? होय, आपण हे ऐकलेच आहे! असे एक मंदिर आहे जेथे अनुयायी त्याच्या शीरविरहित गणेशची उपासना करत आहेत. आज मी तुम्हाला गणपतीच्या मुंडकातीय मंदिराबद्दल सांगत आहे, संपूर्ण माहितीसाठी शेवटपर्यंत वाचा.   

 

                  मुंडाकट्या मंदिर

 हे केदार खोऱ्यातील , मुंडाकट्या मंदिरात आहे. हे जगातील एकमेव असे मंदिर आहे जिथे डोक्याशिवाय गणपतीची पूजा केली जाते. उत्तराखंड राज्यातील गढवाल विभागातील चमोली जिल्ह्यातील सोनप्रयागपासून सुमारे तीन किलोमीटर अंतरावर हे मंदिर देवभूमी म्हणूनही ओळखले जाते.

 शिवपुराणानुसार, भगवान शिवशंकर आपले वडील आहेत याची जाणीव नसल्यामुळेच गणपतीने आपल्या वडिलांना पार्वतीदेवीच्या खोलीत प्रवेश करण्यापासून रोखले होते.

 आणि ही ती जागा आहे जिथे गणपतीच्या धड्यावर हत्तीचे डोके ठेवले होते. मंदिराचे नाव कसे ठेवले गेले? मुंडाकटिया हे नाव मुंडा (डोके) आणि कातिया (विच्छिन्न) या दोन शब्दाचे संयोजन आहे जेव्हा मंदिराला मुंडकटिया मंदिर असे नाव दिले गेले.

 शिव पुराणानुसार पार्वती देवी स्नानासाठी गेल्या. त्यावेळी त्यांनी अंगावरील मळ व हळदीच्या मिश्रणातून मानवी रूप तयार केले आणि त्या शरीरात आपल्या तपोसामर्थ्याव्दारे प्राण उत्पन्न केले ., तेव्हा पार्वती देवीने त्यांना आपला मुलगा म्हणून स्वीकारले आणि आपल्या खोलीत कोणाकडेही न येण्याचे आदेश दिले.

 

 मग गणपतीने द्वार पहारा करायला सुरवात केली आणि त्यानंतर भगवान शिव शंकर तेथे पोहोचले आणि गणेशाला खोलीच्या आत जाण्यासाठी निघण्यास सांगितले. पण जेव्हा त्यांनी जाण्यास नकार दिला, तेव्हा भगवान शिव रागावले आणि त्यांनी गणेशाचे डोके कापले. नंतर भगवान पार्वती जींनी गणेश जीवनाच्या आग्रहाखातर भगवान शिवने हत्तीचे डोके भगवान गणेशाच्या धड वर ठेवले आणि नंतर भगवान शिवने स्वतः त्यांना जीवन दिले आणि त्यांना आशीर्वाद दिला.

 केदारनाथला जुन्या मार्गावर केदारनाथला जाणारे भक्त इथेच प्रार्थना करण्यासाठी पूर्वी थांबत असत. परंतु आता नवीन मार्ग परिचित असल्याने यामार्गाने जाणारे भक्त फार कमी झालेत., केदार खोऱ्याच्या जंगलाच्या कुशीत असलेल्या या पुरातन मंदिराच्या खालून मंदाकिनी नदी वाहते, हे अतिशय सुंदर विहंगम असे दृश्य पहावयास मिळते .

मिलिंद आरोलकर