मरीन ड्राईव्ह आपल्या एका मराठी इंजिनियरने उभारलाय ..!!त्याचंच नाव एका धरणाला देखील देण्यात आलंय ..!

                 १९३० सालातील छायाचित्र.

शिवाजी पार्क येथील सेनापती बापट यांच्या पुतळ्यासमोर असलेला टुमदार बंगला  "उद्यम " हे नानासाहेब मोडक यांचे निवास स्थान . सध्या तिथे फडके लॅब आहे .

                २०२१ सालातील  छायाचित्र. 

This is about Queen’s necklace.........

मरीन ड्राईव्ह आपल्या एका मराठी इंजिनियरने उभारलाय ..!!

त्याचंच नाव एका धरणाला देखील देण्यात आलंय ..!!

मरीन ड्राइव्ह म्हणजे धावत्या मुंबईची ओळख .. मायानगरीच्या गळ्याचा हा नेकलेस ..!! रोज येथून शेकडो गाड्या प्रवास करत असतात. या शहरात पाऊल टाकणारी प्रत्येक व्यक्ती, एकदा तरी कां होईना, हे मुंबईचं झळाळतं वैभव पाहण्यासाठी मरीन ड्राइव्हला येऊन जातेच ..!!

मरीन ड्राइव्हच्या किनाऱ्यावरून, रात्रीच्या वेळी चकाकणारी मुंबई, अनेकांच्या मनांत, उद्याची स्वप्ने रंगवत असते ..!!

समुद्रालगत, नरीमन पॉईंटला सुरू होऊन, गिरगांव चौपाटीपर्यंत, इंग्रजी सी (C) आकारात पसरलेला हा किनारा, जागतिक दर्जाचे आकर्षण केंद्र बनला आहे ..!! पण, याचा निर्माता कोण, हे आपल्या पैकी अनेकांना माहित नसते ..!!

मरीन ड्राईव्हच्या इंजिनियरचे नाव एन. व्ही. मोडक म्हणजेच नानासाहेब मोडक ..!!

Mr. Narayan Vinayak Modak🙏💐

नानासाहेब मोडक, हे जन्मले १८९० मध्ये .. त्याकाळी, मुंबई विद्यापीठातून त्यांनी सिव्हिल इंजिनियरींगचे शिक्षण पूर्ण केले आणि तेव्हाच्या 'बॉम्बे म्युनिसिपालटी'मध्ये अभियंता म्हणून रुजू झाले .. टाऊन प्लॅनिंग, सांडपाण्याची व्यवस्था, यांत त्यांचा विशेष अभ्यास होता. त्यांचें कर्तृत्व पाहून, इंग्रज अधिकाऱ्यांनी देखील, मुंबईच्या प्लॅनिंग मध्ये, त्यांचा शब्द प्रमाण मानला ..!!

मुंबई महानगरपालिकेचे 'स्पेशल इंजिनियर' या पदावर त्यांची नेमणूक झाली होती ..!! 

मुंबईची भुयारी गटारे, आणि सांडपाण्याचे योग्य नियोजन लावण्यामध्ये त्यांचा सिंहाचा वाटा आहे. झोपडपट्टीक्षेत्राचा विकास, समुद्र हटवून त्यात भराव घालणे अशा अनेक मोठ्या, मोठ्या योजना, त्यांच्या संकल्पनेतून साकारल्या होत्या .. मुंबई विद्यापीठात सिव्हिल इंजिनियरिंग डिपार्टमेंटचे 'डीन' म्हणून देखील त्यांनी काम पाहिलं होतं ..!!

१९३८ साली भरलेल्या, 'मुंबई इंजिनियर्स काँग्रेस'चे ते अध्यक्ष होते. त्यांनी मेयर अल्बर्ट यांच्या सोबत बनवलेला Outline of the Master Plan for Greater Bombay हा रिपोर्ट, आजही मुंबईच्या नगर विकासात, 'मान स्तंभ' मानला जातो ..!!

श्री. एन. व्ही. मोडक यांच्याच संकल्पनेतुन, मरीन ड्राईव्ह साकार झाले .. याचे प्लॅनिंग त्यांनी बनवलं तर कॉन्ट्रॅक्ट, शापूरजी पालनजी व भागोजी कीर यांच्याकडे दिले होते ..!! 

१९५० साली मरीन ड्राईव्ह बांधून तयार झाले .. या जवळपास ३.५ किलोमीटर लांबीच्या रस्त्याला सुरवातीला 'क्वीन्स नेकलेस' म्हणून ओळख मिळाली होती .. आज त्याचेच नांव, नेताजी सुभाष चंद्र बोस मार्ग असे आहे ..!!

नानासाहेब मोडक यांचे कार्य मात्र एवढ्यापुरतेच सीमित राहात नाही ..!! मुंबईच्या पिण्याच्या पाण्याचा प्रश्न कायमचा सोडवला, याचं श्रेय सुद्धा मोडक यांनाच जाते. त्यांच्याच कारकिर्दीत महानगरपालिकेने तानसा, वैतरणा व भातसा ही धरणें उभारली ..!!

नानासाहेब मोडक यांनी धरण बांधण्यापूर्वी नाशिक, पुणे, ठाणे या तीनही जिल्ह्यांची पाहणी केली आणि नाशिक जिल्ह्यातील इगतपुरीहून, ठाणे जिल्ह्यात खडीर्पर्यंत वाहत येणाऱ्या वैतरणा नदीला, पाण्याचा चांगला ओघ असल्याचे त्यांना दिसले .. त्यांनी तिथे जवळच, त्या नदीला बांध घातला आणि तलाव तयार केला ..!! 

शनिवार-रविवारी केवळ एक शिपाई बरोबर घेऊन, नानासाहेब मोडक ह्यांनी, वैतरणा धरणासाठीचे सर्वेक्षण चालून पूर्ण केले ..!! त्यासाठी, ते मुंबईहून रेल्वेने जात. त्यांच्याच जिद्दी मुळें, १९५६ साली, हे धरण उभे राहिले. त्या तलावातून १९५७ पासून दररोज ११४२ दशलक्ष लिटर पाणी, मुंबईत येऊ लागले ..!! 

या कर्तृत्वान इंजिनियरची आठवण म्हणून', मुंबई महानगरपालिकेतर्फे, नानासाहेबांच्या पश्चात, या तलावाला ‘मोडकसागर’ असे नांव देण्यात आले ..!!

आज काल कोणत्याही प्रकल्पाचे उदघाटन झाले तर, त्याला नेते मंडळीचे नाव दिले जाते .. परंतु तो प्रकल्प उभा राहावा म्हणून राबलेले लोक, कायम पडद्यामागेच राहतात ..!! अशावेळी फक्त महाराष्ट्रच नाही तर इतरत्रही, इंजिनियरचे नांव दिलेलं हे एकमेव धरण असेल.!!

मिलिंद आरोलकर.

संकलित माहिती

फोटो स्त्रोत गुगल -